tiGels tentoonstellingsconcept

Na enkele oproepen hebben heel wat Gistelnaars hun deuren opengezet voor mij. Er zijn veel foto’s gemaakt, verhalen beluisterd, contacten gelegd. Een selectie daarvan kun je op deze blog vinden. Overigens is het nog altijd niet te laat: als je nog een oude vloer in huis hebt, contacteer mij dan. Ik kom graag nog langs.

Ondertussen wordt het ook tijd om te starten met de voorbereidingen van de tentoonstelling die dit project zal afsluiten. Die zal te zien zijn in bibliotheek Ter Elst in Gistel van 21 juni tot 8 september. De tentoonstelling wordt overigens opgenomen in het programma van ‘Beeld-IG’, de tweede biënnale voor beeldende kunst in Gistel. 

De tentoonstelling zal een documentair gedeelte hebben met de presentatie van het verzamelde materiaal van het afgelopen jaar, maar zal uiteraard ook het artistieke aspect van dit project belichten. Stilaan krijgt ook dit vorm. Nadenkend over hoe de tentoonstelling er zou moeten uitzien, viel mij al meteen op dat ik heel veel moois heb gezien op mijn tochten door Gistel, Moere, Snaaskerke en Zevekote. Esthetiek zal dan ook een belangrijk thema worden. Een belangrijke vraag vooral ook. Een vraag, of vele vragen, over de grenzen tussen mooi vormgegeven gebruiksvoorwerpen en kunst.

Een tegel is een product van industrieel ontwerp. Het is een ding dat vormgegeven is om én functioneel én mooi te zijn. Bij dergelijke voorwerpen horen inderdaad begrippen als design, decoratief, bruikbaarheid, duurzaamheid, serieproductie, goedkoop, maar ook vervangbaarheid, kopiëren, commercialisering… Tegenwoordig zijn sommige industriële designers ook sterren geworden, maar kennen we de naam van de ontwerper van een willekeurige cementtegel uit de Boudolffabriek?

een bladzijde uit de catalogus van tegelfabriek Boudolf

een bestaande tegelvloer in Gistel - © Johan Lingier 2012

De connotaties bij kunst zijn van een heel andere orde. De toon wordt hier gezet met termen als authenticiteit, uniciteit, genialiteit, eeuwigheid, geestelijke/intellectuele waarde maar ook nutteloos, elitair, duur…

In hoeverre dat allemaal klopt is zeer de vraag, zeker als je design (in de brede zin van het woord) en kunst tegenover elkaar zet. Hoewel esthetiek in de hedendaagse kunst vaak als not done wordt beschouwd, blijft het een belangrijke factor, hoe ruim geïnterpreteerd ook, voor veel kunstenaars én voor het publiek. Is een ‘mooi’ schilderij kunst of is dat verleden tijd? Mag een kunstwerk ook decoratief zijn of moet er ‘meer’ zijn? Is een uniek werk noodzakelijkerwijze kunst en is werk dat in oplages gemaakt wordt van lager allooi? En wat als je een schilderij meerdere keren maakt: is het dan nog kunst? De ateliers van de grote meesters destijds maalden er niet om om een meesterwerk te kopiëren voor belangstellenden. Je kon de verschillen met de hand van de meester wel goed zien, maar toch… Het bracht op. Stel dat ik een tegelmotief ontwerp en teken: is dat design of kunst? En als ik een bestaande tegel naschilder op doek?

Je kunt nog veel meer vragen stellen: wat is de waarde van het creatieve aspect dat toch duidelijk zowel in design als in kunst aanwezig is? Het beeld van de geniale zolderkamerartiest is ondertussen flink onderuit gehaald: ook kunst is teamwerk geworden, ook kunst (en de kunstenaar) moet aan economische vereisten voldoen. En is kunst wel zo eeuwig? Als bedenker van in situ installaties besef ik maar al te goed dat sommige kunstwerken slechts beperkt meegaan, sommige letterlijk maar één dag. Of is dat geen kunst? 
Sommige tegels schoppen het tot tentoonstellings- en zelfs museumstukken, misschien wel voor ‘altijd’ (ik verwijs hier naar de tentoonstellingen waar ik het eerder over had in deze blog). Andere tegels die ik fotografeerde in Gistel liggen ondertussen op een of ander stort of zijn tot stof vermalen (twee van de vloeren die ik de voorbije maanden registreerde bestaan ondertussen niet meer, andere hebben een herbestemming gevonden).

Enkele verdwenen vloeren

foto © Johan Lingier 2012

foto © Johan Lingier 2012

foto © Johan Lingier 2012

Veel vragen dus en dat is waar de tentoonstelling om zal draaien. Antwoorden of oplossingen worden niet gegeven. En is net dat niet toch een belangrijk onderscheid tussen kunst en design?

 
Voor de beelden nog even geduld tot 21 juni. Een aantal schilderijen die mede door het tegelproject geïnspireerd zijn zullen echter ook al te zien zijn op mijn solotentoonstelling (25 mei – 23 juni) in galerie Pinsart in Brugge.